Algemeen
Het is een schoolvoorbeeld van het inclusieve onderwijs waar de overheid op aanstuurt: vijf leerlingen met complexe ondersteuningsbehoeften van Stichting Bram krijgen onderwijs en zorg in het gebouw van vmbo Focus Beroepsacademie in Barendrecht. Maar hoe tegenstrijdig ook, de huidige wet- en regelgeving veroorzaakt obstakels om deze inclusieve praktijk goed vorm te geven. Debby Wernke, adjunct-directeur van Focus Beroepsacademie, en Marjon de Vries, oprichter en directeur van Stichting Bram, luiden de noodklok.
Stichting Bram, opgericht in 2011, is een van de eerste zogenoemde ‘Samen naar School-initiatieven’ waarbij kinderen met complexe ondersteuningsbehoeften onderwijs, zorg en ondersteuning krijgen in een reguliere school. In het primair onderwijs zijn er 44 Samen naar School-klassen; in het voortgezet onderwijs zijn er 14. Stichting Bram heeft twee klassen in het po en één klas in het vo.
Waardevol
“Wij zijn met Bram begonnen in De Botter in Ridderkerk, een basisschool van Onderwijsgroep OZHW”, vertelt Marjon de Vries. “Toen de kinderen de basisschoolleeftijd ontgroeiden, zijn we op zoek gegaan naar een vo-school. Focus Beroepsacademie, ook een OZHW-school (1), stond hiervoor open en heeft ruimte. In 2022 zijn we met onze vo-groep begonnen. De groep bestaat uit vijf leerlingen. We hebben een aparte afdeling, en de leerlingen doen zo veel mogelijk samen met reguliere leerlingen. Dat is ontzettend waardevol. Zowel de leerlingen van Bram als de reguliere leerlingen profiteren hiervan in allerlei opzichten. Leerlingen, ouders en professionals zijn dan ook zeer enthousiast over onze samenwerking.”
Inschrijving
Maar er zijn wettelijke obstakels. Om formeel onderwijs te kunnen volgen, moeten de ‘Bram-leerlingen’ bij een school zijn ingeschreven. Die inschrijving is nodig omdat de school alleen dan de benodigde ondersteuningsmiddelen kan krijgen van het samenwerkingsverband passend onderwijs, maar is vooral belangrijk om sociale en psychologische redenen: als de leerlingen zijn ingeschreven, zijn het volwaardige leerlingen die in principe net zo worden benaderd als de reguliere leerlingen van de school. Dat versterkt hun zelfbeeld en draagt bij aan sociale inclusie. Toch zijn de Bram-leerlingen niet bij Focus Beroepsacademie ingeschreven. Wat is het probleem?
Absurd
“Als we een leerling inschrijven, brengt dat een aantal wettelijke verplichtingen met zich mee”, legt Debby Wernke uit. “Zo zijn we als vo-school onder andere verplicht om bij alle ingeschreven leerlingen het toetsings- en examenprogramma uit te voeren. Dat is bij de Bram-leerlingen echter niet mogelijk omdat zij door hun beperking niet in staat zijn om examen te doen, ook niet als we daarbij de aanpassingen doorvoeren die wettelijk mogelijk zijn. Deze leerlingen moeten dus worden vrijgesteld van de toetsen en van het examen. En daar zit het probleem, want de wet biedt daarvoor geen mogelijkheid.”
Een eigenaardige en ongewenste praktijk is het gevolg: de Bram-leerlingen blijven tot hun 14e jaar ingeschreven bij de basisschool, iets dat wettelijk wel mogelijk is, en moeten om het onderwijs te kunnen blijven volgen, daarna leerplichtontheffing aanvragen. Dat betekent dat ze formeel geen onderwijs volgen. “Dat is natuurlijk absurd”, zegt Marjon. “De overheid stuurt op inclusief onderwijs, maar leerlingen met complexe ondersteuningsbehoeften hebben leerplichtontheffing nodig om in een inclusieve setting onderwijs op maat te kunnen volgen. Dat is strijdig met de inclusiegedachte, met het recht op onderwijs en met alles waar wij voor staan. Op deze manier worden deze jongeren immers niet als volwaardige leerlingen behandeld.”
Meer regelruimte
Reinoud de Vries, bestuurder van Onderwijsgroep OZHW, ondersteunt de oproep van Marjon en Debby aan beleidmakers, politici en de onderwijsinspectie om de regelgeving aan te passen, zodat vo-scholen leerlingen met complexe ondersteuningsbehoeften kunnen inschrijven én kunnen vrijstellen van toetsen en van het examen. “Wat in het basisonderwijs al jaren kan, zou ook moeten gelden voor het voortgezet onderwijs,” benadrukt de bestuurder. “Om deze leerlingen als volwaardige leerlingen formeel onderwijs te laten volgen in een inclusieve setting, is het noodzakelijk dat vo-scholen meer regelruimte krijgen.”
Marjon en Debby pleiten voor een wetswijziging, maar realiseren zich dat dat veel tijd kost. “Omdat wij niet kunnen wachten op een wetswijziging, vragen we in eerste instantie speelruimte om voor deze leerlingen ontheffing van de leerplicht te voorkomen. Op dit moment vinden er verkennende gesprekken plaats met meerdere betrokken partijen. “We hebben er vertrouwen in dat we samen tot een oplossing kunnen komen, zodat deze jongeren de erkenning en het onderwijs krijgen die zij verdienen.”
1 Focus Beroepsacademie valt onder het bestuur van OZHW en onder het bestuur van CVO Rotterdam
Donwload hier de afbeelding in hoge resolutie
Neem voor meer informatie contact op met:
Focus Beroepsacademie – Debby Wernke, d.wernke@focusberoepsacademie.nl
Stichting Bram – Marjon de Vries, m.devries@stichting-bram.nl